Naar schatting worden ongeveer 5 miljoen werknemers in de EU blootgesteld aan kwartsstof. Minerale stoffen (zoals kwartsstof) vormen het grootste risico op longziekten in de mijnbouw, de bouw en sommige andere industrieën.
Kwartsstof wordt door het IARC ingedeeld als Carcinogeen categorie 1, wat betekent dat het als een duidelijke oorzaak van kanker bij mensen wordt gezien. Kwartsstof kan ernstige ademhalingsziekten veroorzaken en bij langdurige blootstelling zelfs longkanker. Het risico doet zich voor bij inademing van stof.
Waar komen de risico’s voor?
Blootstelling aan kwartsstof vindt voornamelijk plaats in de boven- en ondergrondse mijnbouw en in de bouw (civiele en ondergrondse techniek). Op het gebied van ondergrondse techniek zijn met name werk aan aarde, rotsbouw en tunnelbouw noemenswaardig. Daarnaast zijn de takken waarin kwartsstof als grondstof wordt gebruikt van belang: de cementindustrie, de chemische, keramische en glasindustrie (glas-smeltend zand), de gieterij (gieterijzand) en de rubber-, kunststof- en verfindustrie (vulstof). Grootschalige stofemissies die kwartsstof bevatten zijn ook mogelijk in de land- en tuinbouw. In de meeste gevallen zijn werknemers werkzaam in micro-ondernemingen met maximaal negen werknemers.
Kwartsstof ontstaat voornamelijk bij de winning en verwerking van grondstoffen die siliciumhoudende mineralen bevatten. Bovendien ontstaat kwartsstof door (voornamelijk mechanische en snelle) verwerkingshandelingen zoals snijden, zagen, boren, malen en breken van gesteente, beton, asfalt, mortel, stenen en keramische producten. Andere activiteiten zijn het hanteren, mengen of scheppen van droge materialen die kwartsstof bevatten. Ook processen zoals het toepassen van perslucht met zand of glas kunnen leiden tot het vrijkomen van kwartsstof.
Stof dat al is afgezet kan ook opnieuw in de lucht komen wanneer het in beweging wordt gebracht door voertuigen of wind, waardoor ook omstanders op de bouwplaats kunnen worden blootgesteld.
Meer over kwartsstof
Kwarts is het op een na meest voorkomende mineraal in de aardkorst. Het komt in de meeste rotsen in wisselende hoeveelheden voor en vormt het grootste deel van de zandafzettingen ter wereld. Het wordt ook aangetroffen in klei in kleinere hoeveelheden. Producten waarin kwarts gebonden is, zijn niet gevaarlijk. Tijdens de extractie en verwerking, d.w.z. het uitstralen, snijden, afschilferen, boren, malen van producten die kwarts bevatten, kunnen echter kleine deeltjes vrijkomen die in de longen terecht kunnen komen en ze kunnen beschadigen („respirabel kwartsstof”).
Hoe de symptomen je kunnen beïnvloeden
Het belangrijkste gezondheidseffect door het inademen van kwartsstof is de ontwikkeling van silicose. Silicose is een permanent littekenweefsel op de longen als gevolg van ingeademd kwartsstof. Bij fysieke inspanning doen zich ademhalingsproblemen voor, die in rust soms kortademigheid tot gevolg hebben. Sommige mensen hebben ook een hoest met of zonder slijm. Vroegtijdige symptomen van silicose kunnen ook een tendens zijn om ademhalingsinfecties te ontwikkelen. Het is onduidelijk hoe kwartsstof precies longkanker veroorzaakt — de meest waarschijnlijke oorzaak is de ophoping van stof in de longen. De toxiciteit ervan maakt het moeilijk voor de natuurlijke verdedigingsmechanismen van het lichaam om het stof te verwijderen, waardoor het in het longweefsel blijft zitten en een constante ontsteking veroorzaakt.
Wat je zelf kunt doen
De beste oplossing is om de vorming van fijnstof te voorkomen door vervanging, bijvoorbeeld door gebruik te maken van stofarme producten (bijvoorbeeld silogoederen in plaats van goederen in zakken). Wanneer vervanging niet mogelijk is, moet blootstelling aan kwartsstof worden voorkomen of ten minste worden verminderd. Je kan stofpreventie of -reductie bereiken door gebruik te maken van stofarme werkmethoden, of door machines die werken met extractie of natte verwerking. Maak de werkruimten regelmatig schoon. Vermijd stofafzettingen om te voorkomen dat er tijdens het schoonmaken opnieuw stof opwaait (d.w.z. niet droogvegen of afblazen, maar stofafzuigers of vacuümvegers gebruiken). Controleer voortdurend of er stofvorming optreedt en de risicobeheersmaatregelen moeten worden aangepast.
In het geval van stof-intensieve activiteiten moeten de werkruimten worden onderverdeeld in afzonderlijke zones waar de werkzaamheden achtereenvolgens kunnen worden uitgevoerd. Zo wordt voorkomen dat derden in contact komen met stof.
Persoonlijke beschermingsmiddelen (ademhalingsbescherming) mogen alleen als laatste redmiddel worden gebruikt wanneer technische maatregelen niet volstaan om de gebruiker te beschermen. Voor sommige werkplekken of taken kan een ademhalingsmasker echter de enige praktische oplossing zijn.
Grenswaarden
EU directive 0,1 mg/m³ (unless specified otherwise below)
Read directive 2017/2398/EU here
| Country | National limit value | National reference | |
|---|---|---|---|
 | Austria | 0,05 mg/m³ respirable fraction | To be included |
 | Belgium | 0,1 mg/m³ respirable fraction | Belgium reference |
 | Bulgaria | EU directive | To be included |
 | Croatia | EU directive | Croatian reference |
 | Czech Republic | EU directive | To be included |
 | Cyprus | EU directive | To be included |
 | Denmark | 0,1 mg/m³ respirable fraction | To be included |
 | Estonia | 0,1 mg/m³ respirable fraction | Reference |
 | Finland | 0,05 mg/m3 (indicative) 0,1 mg/m3 (binding) | Reference 1 Reference 2. |
 | France | 0,1 mg/m³ respirable fraction | French reference |
 | Germany | 0,05 mg/m³ respirable fraction | German reference |
 | Greece | EU directive | To be included |
 | Hungary | 0,1 mg/m³ respirable fraction | Hungarian reference |
 | Iceland | EU directive | To be included |
 | Ireland | 0,1 mg/m³ respirable fraction | To be included |
 | Italy | 0,1 mg/m³ respirable fraction | To be included |
 | Latvia | 0,1 mg/m³ respirable fraction | To be included |
 | Lithuania | EU directive | Lithuanian reference |
 | Luxembourg | EU directive | To be included |
 | Malta | EU directive | To be included |
 | North Macedonia | 0,15 mg/m³ | Reference |
 | The Netherlands | 0,075 mg/m³ respirable fraction | To be included |
 | Norway | 0,05 mg/m³ respirable fraction | Reference |
 | Poland | 0,1 mg/m³ respirable fraction | To be included |
 | Portugal | EU directive | Portuguese reference |
 | Romania | EU directive | To be included |
 | Serbia | - | To be included |
 | Slovakia | EU directive | Slovakian reference |
 | Slovenia | EU directive | Slovenian reference |
 | Spain | 0,05 mg/m³ respirable fraction | Spanish reference |
 | Sweden | 0,1 mg/m³ respirable fraction | Swedish reference |
 | Turkey | - | To be included |
| This data was carefully collected. However, the data is subject to change and was last updated juli 6, 2023 2:53 pm. |
|||
Verwijzingen: IARC, NIEHS, CDC, HS
