Astaíocht carcanaiginí a ghintear ó phróiseas ó dhóchán
Déantar formhór na substaintí guaiseacha a lipéadú agus a shainaithint, ach cruthaítear carcanaiginí freisin mar sheachtháirge le linn próisis oibre, ar a dtugtar carcanaiginí a ghintear ó phróiseas (PGCanna).
Ós rud é nach mbíonn lipéad ar PGCanna de ghnáth agus nach dtagraítear dóibh i mBileoga Sonraí Sábháilteachta, ní mór aird ar leith a thabhairt ar na PGCanna sin i gcleachtas sábháilteachta agus sláinte ceirde toisc go nochtar na milliúin oibrithe san Eoraip gach lá do PGCanna. Tá dóchán ar cheann de na próisis a astaíonn PGCanna. Is é dóchán an t-imoibriú idir breosla agus ocsaídeoir lena ngabhann scaoileadh teasa. Le linn dócháin, cruthaítear substaintí ceimiceacha nua ón mbreosla agus ón ocsaídeoir, rud a chruthaíonn múch sceite. I suíomhanna ceirde, astaítear substaintí carcanaigineacha (agus substaintí guaiseacha eile) nuair a dhóitear iad agus cruthaíonn siad guais d’oibrithe. Samplaí de chásanna oibre ina dtarlaíonn nochtadh do shubstaintí carcanaigineacha ó dhóchán is ea táthú (múch táthúcháin) nó múch sceite díosail a ionanálú.
Céard iad na gníomhaíochtaí as a dtagann astaíocht?
Cruthaítear múch nuair a théitear miotal nó ábhar eile agus cuirtear a ghal i gcáithníní an-mhín san aer. Is féidir an múch a scaoileadh mar gheall ar tháthú, bruithniú, téamh, dó, sádráil, agus cruachan ábhair. Astaíonn inneall oibriúcháin carbón agus a lán dúile ceimiceacha eile, ina mbíonn substaintí carcanaigineacha, ach d’fhéadfadh nochtadh tarlú fiú nuair a bhíonn an t-inneall múchta i spásanna gan aeráil ar bith nó beagán aerála.
Mar a dtarlaíonn rioscaí
Bíonn próisis dócháin ar siúl i réimse leathan tionscal ar nós na dtionscal próiseála miotail, tógála, longchlóis, agus iompair. Tarlaíonn nochtadh do sceitheadh innill i ngairmeacha ar nós meicneoir i ngaráistí bus agus críochfoirt trucailí, tiománaithe trucaile, comhraiceoirí dóiteáin, oibrithe tógála, oibreoirí forcardaitheora, daoine atá ag obair le foinsí seasta cumhachta amhail comhbhrúiteoirí, gineadóirí, oibrithe luchtaithe agus díluchtaithe long nó eitleán, oibrithe ola agus gáis agus oibrithe dolabhotha.
Cé mhéad oibrí atá nochtaithe?
Meastar go bhfuil 3.6 milliún oibrí san Eoraip nochta do sceitheadh innill díosail. Ina theannta sin, nochtar na milliúin oibrithe san Aontas Eorpach do mhúch ina bhfuil miotail charcanaigineacha amhail luaidhe, beirilliam, caidmiam agus nicil. Tarlaíonn nochtadh do chróimiam VI nuair a dhéantar táthú ar chruach dhosmálta, cóimhiotail neamhfheiriúla, bratuithe crómáite agus roinnt tomhaltáin táthúcháin. Meastar go bhfuil 900,000 oibrí san Aontas nochta do chróimiam VI. D’fhéadfadh sceitheadh gal tocsaineach, ar nós plátáil caidmiam agus bratuithe plaisteacha, a bheith mar thoradh ar tháthú bratuithe agus iarmhair (miotail).
Cúinsí a mbíonn tionchar acu ar nochtadh
Is iad na cúinsí a théann i bhfeidhm ar nochtadh oibrithe do mhúch dócháin an cineál próisis, comhdhéanamh an ábhair atá á dhó, an suíomh (limistéar nó spás teoranta), an cineál rialuithe aerála (meicniúil nó áitiúil) agus na cleachtais oibre.
Éifeachtaí sláinte
Cinneann foinse an ábhair atá á dhó an cineál múchta agus dá bhrí sin an éifeacht sláinte. Is iad na substaintí a mhéadaíonn an baol ailse cróimiam (scamhóg); meastar go mbíonn baol níos airde ann maidir le hailse mar gheall ar nicil (scamhóg, srón), caidmiam (scamhóg, duán, próstatach), luaidhe (scamhóg, bolg, agus lamhnán fuail), beirilliam (scamhóg). Chun faisnéis mhionsonraithe a fháil faoi éifeachtaí sláinte le haghaidh miotail charcanaigineacha agus ábhair shonracha, téigh chuig na bileoga eolais le haghaidh substaintí ar leith ar an suíomh gréasáin Roadmap on Carcinogens: Astaíochtaí díosail agus múch Táthaithe.
Céard atá le déanamh?
De ghnáth, ní mheastar go bhfuil múch dócháin guaiseach do shláinte an duine, mar sin ba cheart aird bhreise a thabhairt ar fheasacht ar na substaintí sin agus ar bhearta chun an nochtadh a mhaolú. Ach oiread le haon substaint cheimiceach eile, ní mór measúnú riosca a dhéanamh ar nochtadh do mhúch dócháin (e.g. astaíochtaí díosail nó múch táthaithe) i gcás an bhfostaithe. Cuir na ceisteanna seo a leanas, mar shampla: an bhfuil múch á scaoileadh isteach i limistéir oibre faoi iamh? An ndéantar bearta chun nochtadh a laghdú? An dtuairiscíonn oibrithe súile nó scamhóga greannaithe?
Is é an réiteach is fearr ná an múch a íoslaghdú chomh gar agus is féidir don fhoinse trí athdhearadh a dhéanamh ar an obair agus athmhachnamh a dhéanamh ar na teicnící agus na hábhair a úsáidtear, mar shampla tóirse táthúcháin eastósctha. Mura n-oibríonn sé sin, ba cheart an astaíocht a rialú i ngarchomharsanacht na foinse, mar shampla trí chórais aerála sceite logánta a úsáid. Tá roghanna éagsúla d’uirlisí eastarraingthe múch maithe ar fáil ar https://www.dustfreeworking.tno.nl/.
Níor cheart trealamh cosanta riospráide, a ceapadh chun an duine féin a chosaint ar dheannaigh dhíobhálacha, múch, gala nó gáis a ionanálú, a úsáid ach mar an rogha dheiridh.
